Cân nhắc thành lập Ủy ban quản lý vốn nhà nước
Dư luận đang hướng sự quan tâm đến dự kiến thành lập Ủy ban Quản lý, giám sát vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp (Ủy ban) của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Và câu chuyện “ siêu ủy ban” này cũng được các chuyên gia khuyến cáo tính lâu dài về hoạt động của Ủy ban khi đã thành lập ra cần cân nhắc kỹ.
Theo dự thảo, nếu được thành lập, Ủy ban này sẽ có vai trò như một “siêu ủy ban” khi tham gia quản lý, giám sát việc sử dụng vốn nhà nước của 30 “ông lớn” DNNN. Ủy ban này có nhiệm vụ giúp Chính phủ quản lý, giám sát có hiệu quả vốn và tài sản Nhà nước tại các DN, tập trung nguồn vốn Nhà nước đang đầu tư tại DN. Đồng thời, thực hiện các chủ trương, định hướng về tái cơ cấu, thoái vốn, sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN. Chức năng quan trọng của “siêu ủy ban” này là đầu tư và quản lý toàn bộ danh mục tài sản, vốn đầu tư của Nhà nước tại các DN nhằm hợp lý hóa danh mục đầu tư, tối đa hóa giá trị tài sản, vốn đầu tư Nhà nước tại các DN… Trong bối cảnh nguồn vốn Nhà nước tại nhiều DNNN bị thất thoát do đầu tư không hiệu quả, công cuộc tái cơ cấu cổ phần hóa tại các DNNN chậm trễ so với mục tiêu đặt ra thì gánh nặng trên vai cơ quan này là vô cùng to lớn.
Ông Đặng Quyết Tiến - Phó Cục trưởng Cục Tài chính Doanh nghiệp, Bộ Tài chính cho rằng: dù việc thành lập Ủy ban là thực hiện theo đúng Nghị quyết của Đại hội XII của Đảng, trong đó có nội dung quan trọng là cần tách chức năng quản lý nhà nước ra khỏi chức năng quản lý của cơ quan chủ sở hữu. Bên cạnh đó, trong các Nghị quyết của Quốc hội khi phê duyệt kế hoạch về phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020 cũng nêu nghiên cứu thành lập mô hình cơ quan quản lý vốn tài sản của Nhà nước phù hợp với tình hình mới. Tuy nhiên, xung quanh dự thảo này còn một số bất cập cần được làm rõ. Ông Tiến nhấn mạnh, theo tinh thần kiến tạo mà Chính phủ chỉ đạo mới đây là phải đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước theo hướng thu gọn lại số lượng DNNN chỉ còn khoảng 200. Trong khi, 30 doanh nghiệp đưa về Ủy ban này đều nằm trong diện cổ phần hóa sắp tới. Đến năm 2020 số lượng DNNN sẽ giảm dần như vậy hiệu quả, tính lâu dài về hoạt động của Ủy ban khi đã thành lập ra cần cân nhắc kỹ.
Bình luận về vấn đề này, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng thời gian qua việc quản lý vốn Nhà nước không chặt chẽ, đầu tư không hiệu quả dẫn đến tình trạng thất thoát, lãng phí lớn, do đó quản lý vốn Nhà nước là vấn đề cấp thiết hiện nay. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII cũng đã khẳng định phải tổ chức, xây dựng một mô hình quản lý hiệu quả vốn Nhà nước, do đó đây là việc không phải bàn cãi là nên hay không nên làm, mà vấn đề là làm như thế nào.
Còn theo chuyên gia kinh tế Lưu Bích Hồ, việc thành lập cơ quan chủ quản để quản lý vốn Nhà nước này đã được đặt ra từ rất lâu, nhưng đến nay vẫn chưa làm được. Sự cần thiết của việc lập ủy ban này xét dưới hai góc độ, trước hết, chúng ta để cơ quan chủ quản là các bộ, các địa phương như thời gian qua là không tập trung, chính sự phân tán này là nguyên nhân làm cho chúng ta không quản lý được. Hai nữa, các bộ chủ quản có tình trạng không tách bạch giữa quản lý Nhà nước và quản lý DN kinh doanh, có nghĩa là vừa đá bóng vừa thổi còi, dẫn đến việc quản lý không hiệu quả. Bên cạnh đó, hiện nay các nước như Singappore, Trung Quốc, Malaysia, Indonesia… đều đã thành lập các cơ quan quản lý vốn theo mô hình này. Theo chuyên gia Lưu Bích Hồ, hiện nay vốn Nhà nước tại các DNNN còn rất lớn, khoảng hơn 3 triệu tỷ đồng (bao gồm cả vốn tại các DNNN của các Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Ngân hàng Nhà nước…). Phương hướng phát triển của chúng ta là cổ phần hóa DNNN, thu hẹp bớt DNNN, nhưng lượng DN cũng không phải là ít. Do đó, nhu cầu quản lý vẫn còn rất lớn.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất, theo chuyên gia Lưu Bích Hồ là thể chế phải rõ ràng, làm việc phải nghiêm túc, từ tư duy, nhận thức cho đến hành động.
