Chỗ ở và không gian sống
Quỹ Giao lưu Quốc tế Hàn Quốc (Korea Foundation), Chương trình Định cư Con người Liên hợp quốc (UN-Habitat) và Diễn đàn Đô thị Việt Nam (VUF) vừa phối hợp tổ chức hội thảo “Đưa nghệ thuật vào không gian sống” tại Hà Nội. Hoạt động này nhằm giới thiệu mô hình sử dụng mỹ thật cải tạo không gian sống tại Việt Nam.
Tại hội thảo, ngoài việc chia sẻ kinh nghiệm làm đẹp không gian sống của tại Hàn Quốc, thì các diễn giả cũng bàn cách cải tạo, làm đẹp không gian công cộng tại Việt Nam, khả năng và phương án áp dụng, phát triển nghệ thuật cộng đồng tại Việt Nam.
Theo đó, quá trình và tốc độ đô thị hóa quá nhanh như Việt Nam hiện nay đang khiến cho không gian công cộng đang bị thu hẹp lại. Các khu đô thị mọc lên san sát, nhưng nguồn vốn đầu tư của nhà nước chủ yếu dành cho việc xây dựng nên hệ thống cơ sở hạ tầng khung, tạo tiền đề cho các đô thị phát triển, chứ không mấy chú trọng đến việc tạo ra không gian sống lý tưởng. Nói tóm lại, xây dựng đô thị hiện nay mới chỉ nhằm mục đích giải quyết vấn đề về chỗ ở.
Vì thế mà câu hỏi bao giờ đô thị Việt Nam có không gian sống theo đúng nghĩa cũng đang là trăn trở của nhiều kiến trúc sư và những nhà nghiên cứu văn hóa. Còn nhớ cách đây ít lâu, khi trò chuyện cùng chủ đề này, nhà nghiên cứu văn hóa Phan Cẩm Thượng đã phân tích: Nghệ thuật công cộng nói rộng ra bao gồm kiến trúc, thiết kế đường phố, nghệ thuật tạo hình - tượng đài, tranh hoành tráng, tượng vườn, nghệ thuật ánh sáng, nghệ thuật biểu diễn (phim, kịch).
Phần hoạt động thị giác rất quan trọng, nó có mặt trên mỗi đường nét kiến trúc, mỗi ngôi nhà… Vì thế ông quan tâm vấn đề này theo nghĩa rộng, trước tiên là kiến trúc, vì kiến trúc tồi thì các thứ khác cũng khó đẹp, khó có ý nghĩa là môi trường tinh thần của thành phố.
“Tôi muốn nhấn mạnh rằng, chúng ta đang bàn đến nghệ thuật công cộng trong thành phố, thì điều trước tiên cần nói là vai trò của kiến trúc sư (KTS) trưởng thành phố phải được xác lập, giống như con tầu kiến trúc phải do thuyền trưởng là kiến trúc lái, Nếu điều đó không có, hay vẫn quyết định bởi các nhà quản lý thì rất khó có thể nói thành phố xanh, sạch, đẹp và văn minh được. Nhưng chuyên môn về kiến trúc thì phải để các nhà kiến trúc phân tích mới rõ và cụ thể được”- ông Phan Cẩm Thượng nói.
Trong khi đó, ở hội thảo vừa rồi, dường như vắng bóng các KTS. Và có lẽ cũng vì trước mắt vẫn là chuyện lo giải quyết về chỗ ở, mà tại Hà Nội là đáp ứng nhu cầu của những người nhập cư, hoặc là chỗ ở cho hộ tái định cư, nên trong quan niệm của nhiều người dường như chỗ ở khác hẳn với không gian sống. Thế nên, cải thiện quan niệm về không gian sống ở đô thị không hề dễ dàng trong ngày một, ngày hai.
