Hoàn tất đàm phán TPP: Đón đầu cơ hội, vượt qua thách thức
18h ngày 5/10 (giờ Việt Nam), tại Atlanta (Mỹ), các bên liên quan đã chính thức đàm phán xong Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Partnership - TPP). Viễn cảnh hai mặt cho nền kinh tế Việt Nam cũng đã được vẽ ra trong hiệp định hợp tác kinh tế quan trọng bậc nhất từ trước đến nay.
Gia nhập TTP, doanh nghiệp tăng cường năng lực sản xuất
để hội nhập sâu vào thị trường thế giới. Ảnh: Hoàng Long.
Cơ hội đã đến
Các cuộc đàm phán về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) tại thành phố Atlanta (Mỹ) tiếp tục kéo dài đến ngày 5/10 theo giờ địa phương. Và tới 18h tối qua (5/10) giờ Việt Nam, đã chính thức đàm phán xong, mở ra bước ngoặt hết sức quan trọng cho 12 quốc gia liên quan, trong đó có Việt Nam.
Theo giới chuyên gia, trong số 12 quốc gia tham gia TPP, Việt Nam là nước phát triển thấp nên tham gia TPP sẽ mang lại cơ hội nhưng cũng không ít thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam nếu không có định hướng và không chuẩn bị hành trang kỹ.
Nói về TPP là nói về viễn cảnh của một khu vực mậu dịch tự do lớn nhất thế giới với dân số gần 1 tỷ người và tổng sản phẩm chung đạt 29.000 tỷ USD. TPP cũng đồng nghĩa với việc sân chơi kinh tế được khai thông. Hiệp định này đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển trong tương lai của tất cả các quốc gia trong khu vực Thái Bình Dương. Việt Nam cũng vậy. Nếu như WTO là giai đoạn hội nhập lần một, thì tầm quan trọng của TPP đối với Việt Nam được đánh giá là quan trọng hơn.
Cụ thể, nhiều chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp thuộc khối ngành dệt may sẽ “đứng đầu bảng” hưởng lợi. Bởi vì 60% kim ngạch xuất khẩu của ngành này được xuất vào các nước thành viên TPP. Thuế suất xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam được đưa xuống 0% khi vào Mỹ - thị trường lớn nhất của Việt Nam trong các nước tham gia TPP.
Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng đánh giá, TPP là một hiệp định được kỳ vọng có chất lượng cao. Khi Việt Nam tham gia Hiệp định này thì trước hết về mặt kinh tế sẽ góp phần thúc đẩy quá trình tăng trưởng xuất khẩu, tăng cường thu hút FDI.
Chìa khóa vàng cho nền kinh tế là tận dụng tốt hơn các cơ hội do quá trình tái cấu trúc cục diện quốc tế và khu vực cũng như xu thế liên kết kinh tế khu vực, đặc biệt là khu vực châu Á - Thái Bình Dương đem lại, từ đó sẽ giúp đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam. Tham gia TPP cũng sẽ góp phần nâng cao hơn vị thế của Việt Nam trong khu vực và thế giới.
Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành khẳng định với Đại Đoàn Kết, Hiệp định được ký kết không chỉ mở ra cơ hội về thương mại hay đầu tư mà còn ở nhiều khía cạnh khác, đó là cơ hội để trao đổi kiến thức khoa học, hải quan và nhiều lợi ích khác trong đó. Việt Nam chúng ta cần phải tìm hiểu sâu để tận dụng những ưu đãi, cũng như cơ hội mà việc được tham gia Hiệp định này đem lại.
Tham gia TPP, doanh nghiệp cần chủ động vươn lên trong thế cạnh tranh.
Tuân theo quy luật thị trường
Tuy nhiên, sẽ chẳng có con đường nào toàn hoa hồng. Sân chơi nào cũng tuân theo luật thị trường. Sự khó khăn mà TPP mang lại cũng khá lớn cho doanh nghiệp nội.
Thời gian qua, liên tiếp các thông tin được phản ánh nếu như ngành chăn nuôi Việt Nam không thay đổi sẽ tụt hậu.
Câu chuyện đùi gà Mỹ quá rẻ chỉ 20.000 - 25.000 đồng/kg làm lao đao thị trường Việt Nam đang được dư luận đặt ra nhiều câu hỏi. Kèm với đó là nghịch lý một quả trứng, một con gà phải cõng tới 14 loại phí, một con heo trước khi ra đến chợ cũng phải cõng gần chục loại phí. Đấy là hai ví dụ rõ nhất về những hạn chế trong chính sách và là một trong những nguyên nhân khiến ngành chăn nuôi gia súc, gia cầm của Việt Nam thua ngay trên sân nhà, ngay cả khi TPP chưa được hoàn tất.
Khó khăn trong tiếp cận thị trường đã hiện hữu và đẩy không ít doanh nghiệp vào tình thế khó khăn. Nhiều ngành hàng không được đầu tư khép kín, công nghệ cũ, lạc hậu lại bị chia tách nên không có sức mạnh cạnh tranh. Vì vậy, cánh cửa hội nhập mở ra, chỉ một cơn gió mạnh có thể khiến doanh nghiệp liêu xiêu.
Trở lại với lĩnh vực dệt may, trong Hiệp định dành hẳn một chương để quy định cụ thể với yêu cầu rất quan trọng là yếu tố nội địa hóa. Đây là một tiêu chí được thị trường Mỹ đặt ra rất khắt khe. Trong khi sản phẩm dệt may Việt Nam lâu nay chủ yếu là gia công với 80% là nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc.
Nếu tiếp tục lộ trình nhập hàng về để gia công, xuất khẩu mà không có một nỗ lực nội địa hóa, hàng Việt Nam chắc chắn sẽ không đáp ứng được yêu cầu từ các thành viên TPP. Cơ hội hưởng lợi nguy cơ bị mất trắng. Trong khi đó để đón đầu các ưu đãi từ TPP, các doanh nghiệp ngoại đang ồ ạt đổ bộ vào Việt Nam.
Ở nhiều quốc gia, trước khi ký các cam kết mở cửa, các doanh nghiệp sẽ tìm hiểu rất rõ về cơ hội, thách thức. Nhưng chính Bộ trưởng Bộ Kế hoạch Đầu tư Bùi Quang Vinh cũng từng kể câu chuyện, khi ông hỏi Chủ tịch một doanh nghiệp tư nhân lớn là đã chuẩn bị gì trong giai đoạn hội nhập sắp tới, các hiệp định FTA, TPP… được ký kết.
Vị lãnh đạo doanh nghiệp này cho hay “chưa nắm rõ và cũng chưa chuẩn bị gì”. Điều này cho thấy sự “yếu kém” trong việc chuẩn bị quá trình hội nhập của các doanh nghiệp Việt.
Phải thay đổi chính mình
Đã có khuyến nghị cho rằng, khi hội nhập ngày càng sâu rộng, không chỉ cơ quan chức năng khi xây dựng chính sách, mà bản thân doanh nghiệp cũng phải ý thức hơn nữa vai trò của mình.
Giới chuyên gia cho rằng, hội nhập là thay đổi từ hành động, TPP là cơ hội để cải cách thể chế, doanh nghiệp cải tiến hoạt động theo hướng minh bạch hơn, năng động hơn phù hợp với những tiêu chí của hội nhập. Làm thế nào để xác định lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước và tăng giá trị cho các sản phẩm xuất khẩu? Nếu không chuẩn bị tốt, rất có thể Việt Nam sẽ trở thành điểm sản xuất hàng hóa cho những nhà đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp trong nước tiếp tục làm gia công.
TS Nguyễn Đình Cung - Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, thay đổi bên trong như thế nào mới là quan trọng. Có nghĩa là phải tự thay đổi chính mình chứ không thể ngồi chờ đợi.
