Người làm báo
Đại hội lần thứ X Hội Nhà báo Việt Nam đã bầu ra Ban chấp hành mới với rất nhiều hy vọng. Hy vọng mang tới luống sinh khí mới cho đội ngũ những người làm báo; hy vọng xác lập thông tin trung thực trong thời đại bùng nổ thông tin; và hy vọng hình ảnh người làm báo sẽ thật đẹp trong ánh mắt người dân.
Nhà báo tác nghiệp tại quần đảo Trường Sa.
Sáng 9/8, tại Hà Nội, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Hội Nhà báo Việt Nam đã họp phiên chính thức và bế mạc. Tại đây, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có bài phát biểu quan trọng, đề cập trực tiếp và sâu sắc tới những vấn đề báo chí hiện đại. Tổng Bí thư đánh giá, 90 năm qua, Báo chí cách mạng Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo, đã luôn đồng hành cùng những chặng đường đấu tranh kiên cường của Đảng ta, nhân dân ta, vì độc lập dân tộc, vì chủ nghĩa xã hội; báo chí đã thực sự là “lời hịch cách mạng”, “tiếng gọi non sông”.
Trong bài phát biểu, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lưu ý, 5 năm gần đây, tình hình trong nước và quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp. Xu thế toàn cầu hóa truyền thông, thông tin vừa là cơ hội vừa là thách thức đối với hoạt động báo chí và công tác quản lý báo chí. Tổng Bí thư đánh giá, đến nay chúng ta có một đội ngũ hùng hậu với hơn 22.000 nhà báo, hội viên Hội Nhà báo Việt Nam đã thể hiện bản lĩnh chính trị vững vàng, yêu Tổ quốc, tin tưởng và trung thành với Đảng, với dân tộc, tinh thông nghề nghiệp, tiếp cận nhanh và làm chủ được công nghệ làm báo hiện đại.
Đánh giá của Tổng Bí thư là sự ghi nhận, niềm khích lệ to lớn đối với những người làm báo.
Những năm qua dù không phải giáp mặt với bom đạn nhưng những người làm báo Việt Nam đã phải đối diện với nhiều vấn đề hệ trọng của đất nước, trong đó có việc “nói hay không” từng ngày đặt ra với mỗi nhà báo, từng cơ quan báo chí. “Mũ ni che tai”- không nói thì yên thân.
Nhưng như thế là phụ kỳ vọng của xã hội, không làm tròn trách nhiệm được Đảng, Nhà nước giao phó; không làm tròn sứ mệnh thiêng liêng của người làm báo là đi tìm sự thật và phản ánh sự thật. Nhưng nói cách nào, nói đến đâu, bao giờ nói, có dám nói vào bản chất sự việc hay không lại không dễ. Một bài báo không thể xoay chuyển được tình hình, nhưng cứ né mãi cho yên thân thì sẽ không bao giờ xoay chuyển được cục diện. Một trong những lý do quan trọng khiến xã hội chán báo chí, tìm thông tin trên các địa chỉ mạng xã hội chính là ở chỗ báo chí phản ứng chậm và né tránh.
Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, nhiều nhà báo, cơ quan báo chí vẫn kiên quyết đứng về lẽ phải, dám đương đầu với khó khăn. Điều đó có được một phần quan trọng do 90 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo đã được trui rèn trong lửa đỏ và nước lạnh. Ý chí, bản lĩnh, sự tiết tháo không phải ngẫu nhiên mà có, mà nó phải được vun đắp theo thời gian với những thử thách ngặt nghèo. Dẫu chưa bằng lòng với những gì xã hội hôm nay yêu cầu, nhưng chúng ta vẫn có quyền tự hào, vẫn đủ niềm tin vào những người làm báo hôm nay.
Đánh giá cao đội ngũ những người làm báo, nhưng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vẫn nhắc nhở, bên cạnh những thành tựu, hoạt động báo chí cũng còn bộc lộ không ít hạn chế, khuyết điểm. “Còn có những biểu hiện thiếu nhạy bén chính trị, chưa làm tốt chức năng định hướng dư luận, chưa thực hiện tốt tôn chỉ mục đích; còn để lọt thông tin không trung thực, thiếu chính xác, giật gân, câu khách, lộ bí mật; khai thác thông tin nước ngoài thiếu chọn lọc; chưa làm tốt công tác phát hiện, tuyên truyền các điển hình tiên tiến, cổ vũ phong trào thi đua yêu nước”- Tổng Bí thư nói.
Đó là những vấn đề hết sức quan trọng về nội dung của từng tờ báo. Định hướng dư luận không thể hiều một cách đơn giản là “nói theo cấp trên”, mà đó là sự nhạy cảm, nhạy bén của lãnh đạo báo, của phóng viên, biên tập viên phải “cảm” được những gì đất nước cần, nhân dân cần- từ đó tập trung thông tin một cách khách quan, đúng mực. Trong biển cả thông tin mênh mông như hiện nay, xã hội thật khó khi phải tiếp cận với quá nhiều nguồn, phân biệt đúng-sai, phải-trái cũng không dễ. Báo chí phương Tây được coi là tự do thì cũng từng nói một cách hình ảnh rằng, một con bò gặm cỏ ở cánh đồng nhiễm dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật không chết, nhưng ăn phải một tờ báo lại chết. Có nghĩa là sự độc hại của một tờ báo thông tin sai trái là vô cùng nguy hiểm.
Tổng Bí thư cũng lưu ý, còn có cán bộ, phóng viên vi phạm đạo đức nghề nghiệp, thậm chí vi phạm pháp luật. Đây là điều rất đáng suy nghĩ. Trong tình thế hiện nay, đạo đức nhà báo là rất hệ trọng. Không ít nhà báo có chức vị đã trở thành kẻ bảo kê cho những hoạt động sai trái, kể cả vi phạm pháp luật. Họ tưởng bàn tay che được mặt trời, nhưng đó là ý nghĩ thiển cận và có phần u tối. Còn với phóng viên, viết bài là trách nhiệm, là nghĩa vụ; nhưng cũng vẫn có người ham tiền đã viết bài trái với sự thật, ngược với lòng mình. Sự móc ngoặc của người viết báo với những đơn vị thích “bốc thơm”, mong che đậy khuất tất đã khiến thông tin sai lạc, nhiễu loạn.
Do vậy, đạo đức của nhà báo cần phải được đặt lên hàng đầu. Nhiều cơ quan báo chí do chạy đua thông tin đã che giấu khiếm khuyết về mặt đạo đức của người viết báo, điều đó trước sau gì cũng phải hứng chịu hậu quả.
Hiện nay, báo chí đang phải chịu nhiều áp lực về thông tin nhanh, thông tin hấp dẫn- trong cuộc chạy đua với thông tin trên mạng xã hội. Báo giấy chậm so với mạng xã hội đã đành, kể cả báo điện tử cũng đi sau. Áp lực đó khiến không ít người làm báo hoang mang, cho rằng số phận báo giấy “đã được định đoạt”, báo điện tử rồi cũng sẽ “đi đời” nay mai. Sức mạnh công nghệ cộng với những mặt mạnh mang yếu tố nghề nghiệp là vậy, nhưng không hẳn báo chí (hiểu theo nghĩa chính quy) sẽ bị diệt vong. Loài người vẫn cần và mãi cần thông tin trung thực, thông tin thanh lọc những gì xấu xa, thông tin làm con người yêu đời, yêu cuộc sống.
Chính vì thế, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, báo chí phải góp phần tạo nên sự đồng tâm, đồng thuận xã hội và tạo ra sức mạnh tổng hợp to lớn cho cách mạng. Tổng Bí thư nhắc lại lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng”. Người chiến sỹ mang tính đặc thù ấy phải góp phần tạo nên sự đồng thuận xã hội chứ không phải là làm cho xã hội chia rẽ, nhân tâm li tán.
Đại hội lần thứ X Hội Nhà báo Việt Nam đã bầu ra Ban chấp hành mới với rất nhiều hy vọng. Hy vọng mang tới luống sinh khí mới cho đội ngũ những người làm báo; hy vọng xác lập thông tin trung thực trong thời đại bùng nổ thông tin; và hy vọng hình ảnh người làm báo sẽ thật đẹp trong ánh mắt người dân.
