Người tạo áp lực và chi phối OceanBank?
Ngày 15/9, tại phiên tòa xét xử sơ thẩm lần 2 đại án kinh tế xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đại Dương (OceanBank), các luật sư bào chữa cho Nguyễn Xuân Sơn và Hà Văn Thắm đều đồng loạt cho rằng, cáo trạng truy tố của Viện KSND Tối cao khẳng định OceanBank bị thiệt hại là không có cơ sở, bởi nhờ chi hơn 1.500 tỷ đồng chăm sóc khách hàng mà OceanBank mới tiếp tục kinh doanh có lãi. Theo đó, không có thiệt hại thì sẽ không có cấu thành tội phạm.
Hà Văn Thắm tại tòa.
Đề nghị trả hồ sơ điều tra bổ sung
Mở đầu phần bào chữa sáng qua (15-9), Luật sư Nguyễn Thị Minh Phương (bào chữa cho bị cáo Nguyễn Xuân Sơn) trình bày các luận điểm bổ sung để bào chữa cho thân chủ. Theo luật sư, có khá nhiều tình tiết mới liên quan đến hành vi của Nguyễn Xuân Sơn đang xảy ra, đó là việc cơ quan CSĐT đã khởi tố 3 vụ án lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Liên doanh Khai thác dầu khí Việt – Nga Vietsovpetro, Công ty TNHH MTV Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Tổng Công ty Thăm dò khai thác dầu khí (PVEP).
Do vậy, Luật sư Phương cho rằng, cần phải chờ CQĐT làm rõ hành vi của các cá nhân có liên quan đến tội danh cựu Chủ tịch HĐTV PVN Nguyễn Xuân Sơn bị quy kết là lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Bởi lẽ ngay tại tòa, Nguyễn Xuân Sơn đã khai nhận chi tiền lãi ngoài cho các khách hàng ngành dầu khí, điển hình là một số người ở Vietsovpetro. Mặt khác, trong khi vị đại diện VKS giữ quyền công tố tại tòa đưa ra quan điểm không thừa nhận lời khai của Nguyễn Xuân Sơn về việc đưa tiền cho các cá nhân ở một số cơ quan trong ngành dầu khí (trừ Ninh Văn Quỳnh), thì cơ quan CSĐT Bộ Công an lại khởi tố 3 vụ án lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản tại 3 đơn vị Vietsovpetro, BSR và PVEP để làm gì?
Cũng theo luật sư này, yếu tố cấu thành hành vi chiếm đoạt là phải có chức vụ quyền hạn. Do đó cần phải làm rõ vào thời điểm đó Nguyễn Xuân Sơn đã phải là người to nhất của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam chưa, bởi việc xác định đúng chức vụ của bị cáo Sơn thì mới đánh giá đúng vai trò của bị cáo trong vụ án. Với các lẽ đã phân tích như trên, Luật sư Phương đề nghị HĐXX tuyên trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung để làm rõ bản chất vụ án.
Nguyễn Xuân Sơn tại tòa.
Tử hình rồi lấy ai đối chất?
Bắt đầu bài phát biểu bào chữa cho thân chủ là cựu Chủ tịch OceanBank Hà Văn Thắm, Luật sư Nguyễn Huy Thiệp nhận định: Với những chứng cứ hiện tại của hồ sơ mà đưa ra mức án cao nhất cho Nguyễn Xuân Sơn và Hà Văn Thắm là chưa có căn cứ và nổi lên nhiều vấn đề bất cập. Luật sư Thiệp đặt câu hỏi: Nếu tuyên tử hình Nguyễn Xuân Sơn rồi thì 3 vụ án liên quan đến OceanBank vừa khởi tố, cùng những người liên quan đến lời khai nhận tiền của bị cáo Sơn sẽ tính sao đây? Lấy ai để lấy lời khai, đối chất với hành vi của các cá nhân có liên quan ở một số công ty trong ngành dầu khí như Vietsovpetro, BSR, PVEP? “Tuyên án tử hình với Nguyễn Xuân Sơn có quá vội vàng? Nếu thi hành án rồi sau này những người bị Nguyễn Xuân Sơn khai đã đưa tiền thừa nhận hành vi thì có giám đốc thẩm, tái thẩm được không?” – luật sư đặt câu hỏi.
Cũng theo Luật sư Thiệp, ông không hình dung được việc đại diện VKS giữ quyền công tố lại không thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ chứng minh tội phạm, khi mà áp cho bị cáo Sơn chiếm đoạt 246 tỷ đồng nhưng lại chỉ đưa ra một câu chung chung là khấu trừ khoản tiền 20 tỷ đồng mà Ninh Văn Quỳnh đã thừa nhận. Vậy thì khoản tiền 20 tỷ đồng mà Ninh Văn Quỳnh đã nhận của Nguyễn Xuân Sơn thì sẽ được khấu trừ vào khoản nào, của tội danh gì? Bởi lẽ, việc làm rõ khoản 20 tỷ đồng đó được trừ vào thiệt hại của tội danh nào thì sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc đề xuất hình phạt đối với bị cáo.
Trong vụ án này, Hà Văn Thắm bị cáo buộc là đồng phạm giúp sức cho Nguyễn Xuân Sơn tham ô 49 tỷ đồng và chiếm đoạt 179 tỷ đồng do đã chuyển số tiền này từ OceanBank cho cựu Chủ tịch PVN. Tuy nhiên, tại tòa, Hà Văn Thắm khai không hề biết việc Nguyễn Xuân Sơn chiếm đoạt số tiền trên thì tại sao lại quy kết đồng phạm với bị cáo Sơn? Hơn nữa, bị cáo Thắm cũng không hưởng lợi gì từ việc Nguyễn Xuân Sơn chiếm đoạt tiền, còn nếu tiền chăm sóc khách hàng không đến được với PVN thì người bị thiệt chính là Hà Văn Thắm. Bởi lẽ, nếu tiền không đến được với khách hàng thì họ không gửi tiền vào OceanBank nữa, trong khi Hà Văn Thắm sở hữu hơn 60% cổ phần của OceanBank. Có lý nào bị cáo Thắm là đồng phạm để Nguyễn Xuân Sơn chiếm đoạt tiền của chính mình? “Chỉ có người điên mới tự đưa tiền của mình cho người khác chiếm đoạt...” – Luật sư Thiệp khẳng định.
Ai chỉ đạo hợp tác với OceanBank?
Trong cáo trạng của Viện KSND Tối cao cũng như quan điểm của đại diện VKS giữ quyền công tố tại tòa đều khẳng định, xuất phát từ động cơ cá nhân, Nguyễn Xuân Sơn đã lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình, cũng như sử dụng ảnh hưởng của PVN là cổ đông chiến lược tại OceanBank, cùng sự phụ thuộc của OceanBank vào nguồn tiền của PVN để chi phối, yêu sách áp đặt, gợi ý Hà Văn Thắm chi tiền lãi ngoài hợp đồng để trục lợi. Bị cáo đã nhận và chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn để sử dụng cho cá nhân và chia lại cho một số cán bộ ngành dầu khí. Hành vi của bị cáo gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho Nhà nước, gây bất bình trong dư luận, ảnh hưởng đến PVN.
Tuy nhiên, tại tòa các luật sư đã chỉ ra rằng vào thời điểm đó Nguyễn Xuân Sơn chưa phải là người có chức vụ cao nhất của PVN để có thể gây áp lực đối với Hà Văn Thắm với mục đích ép OceanBank chi lãi ngoài hợp đồng. Thậm chí Luật sư Nguyễn Minh Tâm còn “trưng” ra văn bản số 6843, ngày 7-9-2010 của PVN do Chủ tịch HĐTV lúc đó là ông Đinh La Thăng ký, yêu cầu các đơn vị thành viên thuộc PVN và các nhà thầu dầu khí phải thực hiện mở tài khoản tại OceanBank, thực hiện các giao dịch qua tài khoản tại OceanBank bao gồm: Cấp phát vốn, thanh toán, gửi tiền và các dịch vụ tài chính khác, trong đó có cả các quan hệ tài chính giữa các đơn vị với nhau.
Luật sư Tâm khẳng định, văn bản 6843 thể hiện rất rõ tinh thần chỉ đạo của ông Đinh La Thăng đối với các đơn vị thành viên về việc sử dụng dịch vụ của OceanBank: “Các đơn vị khẩn trương phối hợp với OeanBank thực hiện và phải báo cáo kết quả về Tập đoàn trước ngày 15-10-2010”. Từ văn bản trên, Luật sư Tâm rút ra kết luận là quan hệ giữa PVN và OceanBank đã được 2 chủ tịch của 2 đơn vị thiết lập, thống nhất thỏa thuận hỗ trợ... từ trước khi Nguyễn Xuân Sơn được giới thiệu sang OceanBank làm việc. Luật sư Tâm cho rằng, điều này có ý nghĩa rất quan trọng để xác định hành vi của Nguyễn Xuân Sơn có là lợi dụng vị thế của PVN để áp đặt ý chí cá nhân với OceanBank hay không.
Còn nữa, về mặt pháp lý, quan hệ giữa hai pháp nhân PVN và OceanBank đã được xác lập bằng văn bản thỏa thuận cam kết tháng 9-2008 do chính ông Đinh La Thăng và Hà Văn Thắm ký với các cam kết rõ ràng về nghĩa vụ của PVN trong việc hỗ trợ OceanBank thực hiện các dịch vụ ngân hàng. Sau đó tinh thần và nội dung của văn bản thỏa thuận này được Chủ tịch HĐTV và TGĐ PVN quán triệt đến từng đơn vị thuộc Tập đoàn bằng văn bản đã nêu trên.
“Với lý do trên thì không ai ở PVN có thể làm trái thỏa thuận cam kết đó để thực hiện mục đích cá nhân, kể cả Nguyễn Xuân Sơn. Vì thế không thể quy buộc Nguyễn Xuân Sơn đã lợi dụng uy tín, vị thế và sự phụ thuộc của OceanBank vào nguồn tiền của PVN để gây áp lực và chi phối lãnh đạo OceanBank phải chi tiền lãi ngoài, nhằm thực hiện mục đích cá nhân...” – Luật sư Tâm lập luận.
