OCOP - Động lực phát triển ở vùng núi Quảng Ninh
Thành quả của Chương trình OCOP giai đoạn 2020-2025 không chỉ tạo tiền đề vững chắc để Quảng Ninh phát triển một nền nông nghiệp hiện đại, mà còn tạo động lực để đồng bào vùng dân tộc thiểu số vươn lên làm giàu.
Khát vọng làm giàu từ bản làng
Một trong những dấu ấn rõ nét trong quá trình triển khai Chương trình OCOP tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số Quảng Ninh là sự xuất hiện ngày càng nhiều những mô hình cá nhân điển hình, góp phần hình thành chuỗi giá trị sản phẩm và lan tỏa tinh thần khởi nghiệp bền vững từ cộng đồng. Tiêu biểu là mô hình nuôi gà Tiên Yên của anh Chặc Sáng Sơn (người dân tộc Dao ở thôn Liên Hòa, xã Điền Xá, tỉnh Quảng Ninh).
Từ một hộ nông dân nuôi gà nhỏ lẻ, anh Sơn đã mạnh dạn thay đổi cách làm truyền thống, xây dựng trang trại nuôi gà Tiên Yên trên chính quả đồi của gia đình. Nhờ kết hợp chuồng trại với chăn thả theo hình thức “gà đồi”, đàn gà của gia đình anh Sơn duy trì ổn định khoảng 1.000 con mỗi lứa, thịt gà đạt chuẩn chất lượng, thơm ngon đặc trưng, được các thương lái và siêu thị thu mua với giá cao.
Từ năm 2021 đến nay, mỗi năm gia đình anh thu về khoảng 500 triệu đồng. Đặc biệt, trong quá trình tham gia OCOP, anh Sơn đã chú trọng đến việc bảo tồn giống gà bản địa quý hiếm, góp phần giữ gìn nguồn gen và nâng cao giá trị sản phẩm. Nhờ xây dựng được chuỗi liên kết khép kín từ con giống, thức ăn đến tiêu thụ sản phẩm, mô hình của anh không chỉ giúp phát triển kinh tế gia đình, mà còn tạo dựng được thương hiệu đặc sản cho quê hương Tiên Yên. Gà Tiên Yên giờ đây đã trở thành biểu tượng của sản phẩm OCOP vùng cao Quảng Ninh, được người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh biết đến.
Câu chuyện của ông Nịnh Văn Trắng (người Sán Chỉ ở xã Kỳ Thượng) lại là hình mẫu cho sự kiên trì và sáng tạo trong phát triển sản phẩm từ cây dược liệu quý.
Xuất phát từ tình yêu với rừng và mong muốn giữ gìn cây trà hoa vàng bản địa, ông đã tiên phong xây dựng vùng nguyên liệu trà tại các xã lân cận có điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp. Hơn 30 ha cây trà hoa vàng đã được trồng, chăm sóc theo tiêu chuẩn hữu cơ. Ông Trắng đầu tư nhà xưởng hiện đại, máy sấy thăng hoa và hệ thống chiết tách tinh chất đạt tiêu chuẩn ISO22000.
Bên cạnh sản phẩm đã đạt OCOP 5 sao quốc gia, ông Trắng còn tích cực kết nối du lịch trải nghiệm, đưa du khách đến tham quan vườn trà, tìm hiểu quy trình sản xuất, kết nối tiêu dùng xanh. Ông cũng là một trong những người đi đầu trong vận động người dân tham gia tổ hợp tác trồng trà hoa vàng, hỗ trợ giống, kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm, qua đó hình thành một chuỗi sản xuất khép kín, mang lại thu nhập cao cho nhiều hộ dân tại địa phương.
Thay đổi những miền quê
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh, giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh đã cấp 63 mã số vùng trồng với tổng diện tích trên 1.520ha và 9 mã số cơ sở đóng gói. Toàn tỉnh có khoảng 1.100ha cây trồng duy trì sản xuất theo quy trình sản xuất nông nghiệp tốt (GAP), trong đó có trên 320ha được chứng nhận VietGAP; có 90ha lúa và 329ha quế được cấp giấy chứng nhận sản xuất hữu cơ. Đến nay, toàn tỉnh có 437 sản phẩm đạt sao, trong đó có 8 sản phẩm OCOP đạt 5 sao cấp quốc gia. Trong số 186 chủ thể tham gia Chương trình OCOP có 31,2% là doanh nghiệp, vượt 1,2% so với mục tiêu. 100% sản phẩm OCOP được dán tem điện tử hoặc có mã số, mã vạch truy xuất nguồn gốc.
Ông Vũ Duy Văn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho biết: “Tỉnh Quảng Ninh đã hoàn thành xây dựng NTM, bước vào giai đoạn xây dựng NTM nâng cao. Chương trình OCOP với vai trò là động lực phát triển kinh tế nông thôn, nhiệm vụ trọng tâm của giai đoạn này là ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới quy trình sản xuất gắn với kinh tế số, kinh tế tuần hoàn và nông nghiệp xanh, từ đó giúp tăng năng suất, giảm chi phí, tạo nền tảng xây dựng thương hiệu”.
Song song với các giải pháp mở rộng xúc tiến thương mại, đa dạng kênh phân phối, tỉnh Quảng Ninh tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, từ đó nâng cao năng lực sản xuất, quản trị, tiếp thị cho các chủ thể OCOP.
Ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, chương trình OCOP đã thổi một luồng gió mới vào đời sống nông thôn. Tại xã Quảng Tân, đồng bào dân tộc thiểu số đã biết tận dụng lợi thế từ rừng quế để chiết xuất tinh dầu quế, sản phẩm tiềm năng được đánh giá cao trong lĩnh vực y học và công nghiệp mỹ phẩm. Dưới sự hỗ trợ của địa phương và chương trình OCOP, một số hộ đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền chưng cất tinh dầu, xây dựng cơ sở đóng gói, tem nhãn, truy xuất nguồn gốc. Nhờ vậy, giá trị cây quế được nâng cao gấp nhiều lần so với trước, đồng thời giúp người dân bảo vệ rừng, phát triển kinh tế mà vẫn giữ gìn được thiên nhiên bản địa.
Có thể thấy, chương trình OCOP tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số Quảng Ninh không chỉ khơi thông tiềm năng kinh tế mà còn làm thay đổi tư duy sản xuất, kết nối người dân với thị trường và công nghệ. Mỗi sản phẩm OCOP giờ đây không chỉ là hàng hóa, mà còn là câu chuyện về vùng đất, con người, bản sắc, là biểu tượng của sự vươn lên từ chính nội lực cộng đồng.
