từ khóa: #làng gốm

Trải qua hơn nửa thiên niên kỷ, làng gốm Quyết Thành từng vang bóng với hàng trăm lò đỏ lửa, sản phẩm lan khắp miền quê, nay chỉ còn vài hộ tâm huyết níu giữ nghề, chắt chiu ký ức làng gốm truyền thống.

Làng gốm Quyết Thành hơn 500 năm tuổi ở Ninh Bình từng hưng thịnh với dòng gốm son độc đáo. Trải qua nhiều thăng trầm, nhiều hộ dân nơi đây vẫn quyết bám nghề để hồn gốm không phai nhạt trong đời sống hôm nay.

Trải qua bao biến cố thăng trầm theo thời gian nhưng tên tuổi của các làng nghề gốm cổ như Bát Tràng, Hương Canh, Thanh Hà, Bàu Trúc... vẫn tồn tại và phát triển cho đến tận bây giờ. Nhưng có về làng, có nghe các nghệ nhân kể chuyện nghề, chuyện đời mới thấm thía, rằng để gìn giữ những tinh hoa của nghề, giữ cho những lò gốm đỏ lửa... gian nan lắm.

Nghệ nhân Đàng Thị Phan ở làng Bàu Trúc (thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận) ba lần ra Bảo tàng Dân tộc Hà Nội thi tay nghề nặn gốm thủ công. Lần thứ tư bà Phan mang theo 50 kg đất đồng Nú Lăng trộn với cát sông Quao mang sang thủ đô Nhật Bản trình diễn nghề gốm truyền thống Bàu Trúc trong vòng 2 tháng. Người làng Bàu Trúc không quên những nghệ nhân giữ gìn truyền thống nghề làm gốm của người Chăm, tìm cách phát triển, thổi hồn vào từng sản phẩm truyền thống của quê hương.

Có lẽ Phù Lãng là làng nghề duy nhất ở nước ta vẫn còn “mùi khói”. Nói cách khác, nếu vẻ đẹp của Bát Tràng là sự đa dạng về nước men, những nét vẽ tinh tế, thì gốm Phù Lãng được tạo nên từ sự dân dã, mộc mạc với “hồn cốt” từ lửa củi và cả khói…

Về thăm làng gốm Phù Lãng để được thấy lại một nét Kinh Bắc xưa, từ đó thêm hiểu, thêm yêu về truyền thống văn hóa và giá trị của một làng nghề thổi hồn cho đất nở hoa trong suốt gần 800 năm qua.

Gốm Chu Đậu (Nam Sách, Hải Dương) là dòng gốm đẹp trên thế giới ở thế kỷ 15-16. Năm 1999, ở Anh có hiện vật gốm Chu Đậu được đấu giá tới hơn nửa triệu đô la. Dù vậy, dòng gốm này đã có một thời gian dài bị quên lãng, và sau đó được hồi sinh như có phép màu…

Tôi về thăm làng Bát Tràng (Hà Nội) để tìm lại chút xưa cũ trong sự thay da đổi thịt của làng gốm cổ hôm nay. Con đường từ đê Xuân Quan, đường rẽ vào làng kế bên cửa cống của “Công trình đại thủy nông Bắc Hưng Hải” được trải bê bông khá thoáng, một đoạn đường chừng non cây số chạy song song với nhánh dẫn nước từ sông Hồng đưa tôi tới đình làng.