Bảo vệ quyền của trẻ em: Cần thành lập cơ quan giám sát độc lập
Hiện nay, tuy có nhiều cơ quan cùng thực hiện giám sát quyền trẻ em song lại chưa có cơ quan nào chịu trách nhiệm giám sát độc lập quyền trẻ em. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn tới những “lỗ hổng” trong quá trình bảo vệ trẻ em.
Cần có cơ chế giám sát để bảo vệ tốt hơn quyền trẻ em.
Ảnh:T.L.
Đảm bảo tốt hơn về quyền cho trẻ em
Hiện cả nước có hơn 26 triệu trẻ em, trong đó có khoảng 1,5 triệu trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt và gần 2,5 triệu trẻ em có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặt biệt. Những năm qua, bên cạnh thành quả đạt được, công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức và cần có những giải pháp cụ thể để tháo gỡ.
Hiến pháp 2013 có những đổi mới quan trọng về quyền con người, các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, đặc biệt là trẻ em và trách nhiệm của các chủ thể như Nhà nước, gia đình và xã hội trong việc giúp trẻ em thực hiện các quyền của mình.
Theo Bộ LĐTB&XH, dự án Luật Trẻ em sửa đổi dựa trên quan điểm đem lại lợi ích tốt nhất cho trẻ em, vì thế tập trung vào 8 nhóm nội dung cơ bản: Sự cần thiết, quan điểm nguyên tắc xây dựng Luật; tên gọi, phạm vi điều chỉnh, kết cấu; độ tuổi trẻ em; thực hiện các quy định cụ thể về 4 nhóm quyền cơ bản (quyền sống còn, quyền bảo vệ, quyền phát triển, quyền tham gia)....
Có thể thấy việc sửa Luật để đảm bảo quyền cho trẻ em là việc làm rất cần thiết và cấp bách hiện nay, nhất là trong bối cảnh quyền trẻ em vẫn chưa thực sự được xã hội, thậm chí gia đình ghi nhận.
Tuy nhiên, việc sửa đổi như thế nào cho phù hợp không hề đơn giản. Đánh giá cao những nội dung tiến bộ của dự thảo Luật trong nỗ lực giải quyết các bất cập hiện nay của trẻ em, song đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNICEF) cho rằng, Luật Trẻ em cần hướng tới việc sửa đổi nhằm giải quyết tốt hơn các vấn đề bất bình đẳng ở trẻ em, thông qua đảm bảo trẻ yếu thế và gia đình các em được Nhà nước hỗ trợ để có thể giải quyết các rủi ro khác nhau.
Đặc biệt để giải quyết khoảng trống về bảo vệ quyền trẻ em ở nước ta hiện nay, cần hướng tới thành lập cơ quan giám sát độc lập quyền của trẻ em.
Tăng cường cơ chế giám sát
Giám sát quyền trẻ em là công cụ xác định những thách thức, đưa ra các giải pháp để cải thiện và xem xét tiến bộ đạt được trong quá trình thực thi Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em. Tuy nhiên, hiện nay việc giám sát này dường như vẫn chưa được thực thi có hiệu quả.
Kết quả nghiên cứu thực trạng thực hiện Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em tại xã Quyết Tiến, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang do nhóm nghiên cứu nghiên cứu của Viện Tài chính vi mô và phát triển cộng đồng (MACDI) cho thấy, thông tin và nhận thức về Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em tại xã Quyết Tiến còn rất hạn chế, thiếu sự tham gia của trẻ em và cộng đồng trong quá trình thực thi.
Nhóm nghiên cứu đã đưa ra khuyến nghị đề xuất trong quá trình sửa đổi Luật là cần vận động thành lập Tiểu ban Giám sát độc lập quyền trẻ em, thuộc Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội. Cơ quan này nhằm tăng sự tham gia của các bên liên quan trong quá trình giám sát việc thực thi pháp luật, chính sách cho trẻ em.
Theo UNICEF, việc thành lập cơ chế giám sát độc lập có ý nghĩa quan trọng đối với việc thực hiện quyền trẻ em. Cơ chế này sẽ tạo được mối quan hệ mật thiết giữa luật pháp và việc thực thi trong đời sống; đồng thời, với sự giám sát của các tổ chức độc lập, những biện pháp khắc phục các vi phạm về quyền trẻ em sẽ được giải quyết nhanh chóng. Tổ chức giám sát độc lập đóng vai trò thông tin đến cơ quan quản lý nhà nước về những vấn đề liên quan đến trẻ em cũng như kết nối với xã hội dân sự.
Liên quan tới vấn đề này, bà Trần Thị Thanh Thanh, Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam cũng cho rằng, để thực hiện quyền của trẻ em, đa số các quốc gia trên thế giới đều thành lập hai kiểu cơ chế giám sát, bao gồm cơ chế giám sát của Chính phủ và cơ chế giám sát độc lập của các tổ chức ngoài Chính phủ. Việc thành lập các tổ chức phi chính phủ tham gia giám sát thực hiện quyền trẻ em sẽ huy động sự tham gia của các lực lượng xã hội vào công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.
