Chiến lược dạy nghề 2016-2020: 'Cần câu' để giảm nghèo
Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2016-2020 sẽ hướng đến tập trung đào tạo các ngành nghề trọng điểm đạt trình độ của các nước khu vực ASEAN và thế giới, tạo sự đột phá về chất lượng nghề nghiệp và nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 63% vào năm 2020. Đây là một trong mục tiêu quan trọng, là tiền đề để tiến tới giảm nghèo bền vững tại dự án “ Đổi mới và phát triển dạy nghề” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Việc làm và dạy nghề giai đoạn 2016-2020” vừa được Bộ LĐTB&am
Đào tạo nghề cần có bước đột phá .Ảnh: Mỹ Hạnh.
Những chuyển biến tích cực
Thực hiện chiến lược phát triển dạy nghề, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định phê duyệt dự án “Đổi mới và phát triển dạy nghề” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia việc làm và dạy nghề giai đoạn 2011-2015. Sau 5 năm triển khai, báo cáo của Tổng cục Dạy nghề (Bộ LĐTB&XH) cho thấy, đã tuyển sinh đào tạo nghề được 9.171.371 người, đạt 95,5% so với mục tiêu Chiến lược đề ra, tăng 18% so với giai đoạn 2006-2010. Riêng đào tạo sơ cấp nghề và dạy nghề dưới 3 tháng có trên 2,4 triệu lao động nông thôn theo chính sách Đề án 1956. Tỷ lệ lao động qua đào tạo ở các cấp trình độ đạt 38,5%, gần đạt với mục tiêu của Chiến lược (96,2%).
Việc quy hoạch mạng lưới cơ sở dạy nghề đã có bước chuyển và hiện có 59 tỉnh thành lập trường cao đẳng nghề, đạt 92%. Các cơ sở dạy nghề đã tự chủ về tài chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy nghề, quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên. Tính đến năm 2015 cả nước có 1.467 cơ sở dạy nghề. Hiện đã có 59/63 tỉnh thành có trường cao đẳng nghề, có 45 trường cao đẳng nghề được lựa chọn đầu tư thành trường nghề chất lượng cao, đủ năng lực đào tạo các nghề được các nước phát triển trong khu vực, quốc tế công nhận.
Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề Dương Đức Lân, sau 5 năm triển khai dự án, chất lượng đào tạo nghề đã có sự chuyển biến tích cực. Theo đánh giá của các doanh nghiệp , 80%-85% số lao động đã qua đào tạo nghề được sử dụng đúng nghề đạo tạo. Ở một số nghề như nghề hàn, dịch vụ hàng, nấu ăn…kỹ năng nghề của một bộ phận lao động Việt Nam đã đạt chuẩn quốc tế.
“Thông qua việc thực hiện Dự án đã thực sự tạo được những chuyển biến tích cực, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo. Giải quyết việc làm đã hiệu quả hơn nhờ chất lượng đào tạo nghề được nâng cao”- ông Dương Đức Lân khẳng định.
Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được, tại hội thảo sơ kết 5 năm triển khai dự án nhiều đại biểu thẳng thắn cho rằng, vẫn còn tồn tại một số yếu kém trong quá trình triển khai dự án. Mặc dù những tồn tại, bất cập này đã được nhận diện nhưng vẫn chưa có giải pháp mang tính đột phá. Chính vì vậy, dạy nghề vẫn chưa thể là “cần câu” giúp người dân thoát nghèo.
Thực tế tuy đã được đầu tư lớn trong những năm qua, nhưng vẫn có tình trạng đầu tư dàn trải, thiếu đồng bộ giữa các nghề, chưa có sự cân đối trong nội dung đầu tư. Nhiều cơ sở dạy nghề đầu tư quá nhiều về cơ sở vật chất thiết bị, ít quan tâm tới việc nâng cao năng lực của đội ngũ giáo viên hoặc cán bộ quản lý. Có cơ sở lại quá chú trọng đến việc đưa các phương pháp giảng dạy mới, phần mềm dạy học mà chưa chú trọng đến việc thay đổi chương trình đào tạo cho phù hợp với nhận thức và khả năng của học viên và giáo viên. Chính vì vậy dạy nghề vẫn chưa thể đáp ứng với nhu cầu của thị trường.
Đột phá dạy nghề để giảm nghèo bền vững
Trước những bất cập, khó khăn trên đại diện Bộ LĐTB&XH cho biết, mặc dù vẫn tồn tại nhiều bất cập nhưng phát triển nguồn nhân lực là một trong 3 đột phá để phát triển kinh tế để từ đó tiến tới giảm nghèo bền vững đạt hiệu quả. Theo đó, Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2016-2020 sẽ hướng đến tập trung đào tạo các ngành nghề trọng điểm đạt trình độ của các nước khu vực ASEAN và thế giới, tạo sự đột phá về chất lượng nghề nghiệp và nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 63% vào năm 2020.
Để thực hiện mục tiêu đó cần tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp quan trọng, bao gồm: đổi mới quản lý nhà nước về dạy nghề; rà soát sắp xếp mạng lưới cơ sở dạy nghề, đặc biệt sẽ nghiên cứu cho phép thí điểm việc trường cao đẳng được liên kết với các cơ sở giáo dục đại học trong đào tạo liên thông các trình độ.
Song song đó, có giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp theo hướng chuẩn hóa và xây dựng lộ trình chuẩn hóa; phát triển chương trình, giáo trình và quản lý khung trình độ quốc gia; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, gắn kết cùng doanh nghiệp trong đào tạo nghề…
Cùng với đó sẽ triển khai hiệu quả dự án “Đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp” giai đoạn 2016-2020. Dự kiến với tổng kinh phí 15.018 tỷ đồng sẽ hỗ trợ đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố căn bản của giáo dục nghề nghiệp dựa trên chuẩn năng lực, chuẩn đầu ra nhằm tạo đột phá về chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu thực tiễn của thị trường lao động và hội nhập với các quốc gia tiên tiến trong khu vực ASEAN và thế giới.
Đánh giá về mục tiêu này, phần lớn các đại biểu đều cho rằng việc triển khai Chiến lược cũng như dự án là hết sức cần thiết. Nhất là trong bối cảnh hiện nay quá trình hội nhập thì việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực là hết sức cần thiết. Tuy nhiên lâu nay đào tạo nghề vẫn còn nhiều điểm nghẽn trong đó không chỉ do nguồn lực mà do nhiều nguyên nhân đến từ phía quản lý.
Theo đó để đảm bảo chất lượng trong công tác đào tạo nghề thì việc xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng tại các trường dạy nghề là yêu cầu cấp bách đặt ra trong giai đoạn hiện nay. Theo kế hoạch đang được đề xuất, đến năm 2020 sẽ thành lập 3 trung tâm kiểm định chất lượng dạy nghề thuộc Cục Kiểm định chất lượng dạy nghề và khoảng 20 trung tâm kiểm định chất lượng dạy nghề khác do các tổ chức và cá nhân thành lập.
Liên quan tới vấn đề này, ông Dương Đức Lân khẳng định: Từ năm 2016, sẽ không có chuyện dàn hàng ngang sử dụng vốn ngân sách để đầu tư trường, cơ sở dạy nghề mà không tính đến hiệu quả thực tiễn. Với 45 trường cao đẳng nghề được chọn đầu tư trọng điểm từ ngân sách nhà nước cũng vậy. Nếu không đáp ứng được như kế hoạch đề ra, sẽ có trường ra khỏi danh sách, để nhường trường có thể đáp ứng tốt vào thay.
