Hà Nội và động lực mới
Hội nghị “Hà Nội 2016 - Hợp tác đầu tư và phát triển” mới đây một lần nữa cho thấy sự quyết tâm đẩy mạnh công cuộc phát triển của Thủ đô. Tại Hội nghị, cả Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải và Chủ tịch UBND TP Nguyễn Đức Chung đều đã đưa ra cam kết tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp làm ăn, kinh doanh. Đáng chú ý, tại đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã giao nhiệm vụ cho Hà Nội cần phải đi tiên phong và trở thành trung tâm khởi nghiệp, trung tâm sáng tạo của cả nước.
Cầu Long Biên (Ảnh: Hồng Vĩnh).
Thực sự thì Hà Nội có nhiều điều kiện, nhiều yếu tố để nắm vai trò tiên phong. Không đâu có đội ngũ trí thức, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu và đội ngũ kĩ sư thực hành lớn như Hà Nội. Các địa phương khác ghen tị với Thủ đô về đội ngũ chất xám âu cũng là chuyện bình thường.
Người ta từng nói rằng, Hà Nội là “sới vật” lớn nhất cả nước, trụ được ở Hà Nội thì có thể sống khỏe ở bất cứ nơi nào. Đây cũng là đất “long tranh hổ đấu”- ở ý nghĩa tích cực có thể thấy đó chính là nơi thi thố tài năng, chứng tỏ tài năng để khẳng định mình của không chỉ những người tài.
Hà Nội cũng là nơi có hệ thống giáo dục cực mạnh, từ mầm non cho tới trên đại học. Đó là những cỗ máy cái chuẩn bị nhân lực bậc cao cho xã hội. Đã thế, nó còn hút vào mình chất xám từ các nơi, nên lúc nào cũng dư thừa nhân lực. Trong việc xây dựng nền kinh tế được định nghĩa là “kinh tế tri thức” thì Hà Nội quá nhiều điều kiện. Trí thức là những người tiên phong, vì thế, Hà Nội đi tiên phong thì cũng không có gì lạ. Có chăng, lạ ở chỗ không tiên phong
Không tiên phong được trước hết là do việc dùng người. Đã từ lâu lắm rồi, người ta nói về nạn chạy việc ở đất này “khó như lên Giời”. Đã thế, việc đãi ngộ cũng rất có vấn đề. Mới đây tại một trung tâm nghiên cứu khoa học công nghệ cao nọ, người ta cho biết lương trung bình của một cử nhân chỉ dao động từ 3-5 triệu đồng/tháng. Vậy nên mới có chuyện làm việc qua loa, ngồi bàn thì ít mà ngồi quán thì nhiều, nạn ăn bớt giờ, chân ngoài dài hơn chân trong. Cứ mãi như vậy thì thật khó tiên phong.
Cách đây chưa lâu, khi mới nhậm chức Bí thư Thành ủy ít ngày, ông Hoàng Trung Hải đã đặt vấn đề, phải xóa bỏ cách nghĩ của nhiều người là “Hà Nội không vội được đâu”. Phải chăng, đó chính là “tử huyệt” khiến Hà Nội không nhanh lên được, lúc nào cũng đủng đỉnh, thủng thẳng, nên cơ hội đến rồi lại đi.
Người ta không cảm thấy sốt ruột khi thành phố mình trong vai trò Thủ đô của cả nước lại cứ chậm chạp, lại cứ đi sau các địa phương khác trong nhiều chỉ số. Khi không chuyển được cách nghĩ, cách làm “câu giờ” được chăng hay chớ thì cũng đừng nghĩ tới vai trò tiên phong.
Cũng bởi Hà Nội là nơi hội tụ chất xám, là nơi đào tạo nguồn nhân lực bậc cao nên Hà Nội cũng phải trở thành trung tâm sáng tạo của cả nước. Tất nhiên, không ai phủ nhận tinh thần cống hiến, nhưng cống hiến mãi mà không có đãi ngộ tương xứng thì cũng nản lòng.
Nhiều năm qua, năm nào Hà Nội cũng tổ chức cho những thủ khoa báo công, ghi danh trong Văn Miếu- trường Đại học đầu tiên của nước nhà, và cũng là biểu tượng của sự thành đạt trên con đường học vấn- nơi thờ “vạn thế sư biểu” Chu Văn An. Nhưng rồi, những thủ khoa ấy đi đâu về đâu, làm việc và cống hiến ở những nơi nào..., cũng rất mơ hồ. Muốn sáng tạo thì phải có con người sáng tạo, không gian sáng tạo. Một không gian sống chỉ loay hoay miếng cơm manh áo thì việc sáng tạo sẽ bị gạt ra bên lề.
Trong phát biểu của mình, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh rằng, Hà Nội phải trở thành trung tâm khởi nghiệp. Khởi nghiệp bằng việc tìm kiếm vị trí trong cơ quan nhà nước đã là một lẽ, nhưng ở đây cần hiểu việc khởi nghiệp chính từ hai bàn tay và khối óc của chính mình, từ chính những gì mà mình có, cho dù nền tảng đó không dày dặn đi chăng nữa. Tuổi trẻ nhiều khát khao, hoài bão, trong đó việc khởi nghiệp rồi lập nghiệp cho chính mình, đóng góp cho xã hội có lẽ là điều ai cũng mong muốn. Nhưng khởi nghiệp không dễ.
Có lẽ khó nhất là cơ chế và nguồn vốn. Hà Nội là trung tâm của phát triển phía Bắc, như vậy có thể nói là đã “thiên thời, địa lợi”. Còn nhân hòa? Phải chăng nó không “hòa” được là do những người đang nắm giữ và vận hành cơ chế đó tạo ra. Dựa vào hàng núi quy định để làm khó làm dễ, làm cho người ta chán ngán mà nhụt chí thì làm sao có được nhân hòa.
Ở đây, thái độ của công chức, của công bộc cần phải được thay đổi, dứt khoát phải thay đổi tư duy chuyển từ chính quyền cai trị, chính quyền chỉ huy sang chính quyền kiến tạo và phục vụ. Không làm được điều đó thì dẫu có thiên thời, địa lợi thì cũng không giải quyết được vấn đề. Tiếp cận cán bộ để giải quyết thủ tục, để tìm kiếm nguồn vốn vẫn là nỗi ám ảnh của bất cứ doanh nghiệp nào, đặc biệt là với những người ấp ủ dự định khởi nghiệp.
Cũng chính vì thế mà Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ rõ, phải gỡ bỏ những rào cản ấy, chính quyền thành phố phải thực sự cầu thị, sẵn sàng đổi mới, sẵn sàng chấp nhận cái mới, có nhiều sáng kiến khuyến khích, hỗ trợ để những mô hình doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp sáng tạo phát triển ở Hà Nội, thay vì họ phải thành lập ở nước ngoài để thoát khỏi gánh nặng thủ tục hành chính.
“Tôi xin nhắc lại, xây dựng năng lực hệ thống, tạo được động lực làm việc chính là nền tảng quan trọng để thực hiện sự đổi mới, cải cách kinh tế - xã hội và kết quả mới bền vững, lâu dài” - Thủ tướng nói. Ở đây, yếu tố “động lực” là vô cùng quan trọng. Phải cho người ta thấy động lực dấn thân của mình không hoài phí thì mới nuôi dưỡng và thổi bùng được khát vọng trong mỗi con người, nhất là những con người dám đứng vào vị trí tiên phong.
Lãnh đạo Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh đều nỗ lực xây dựng địa phương mình thành “thành phố đáng sống”, đó là điều vô cùng tốt đẹp. Hà Nội với vai trò Thủ đô cũng phải trở thành thành phố đáng sống, thành phố nuôi dưỡng những khát vọng, thành phố của những con người tiên phong. Nhưng, trong khát vọng bước nhanh về phía trước thì Hà Nội cũng phải lấy lại và vun đắp cho được văn hóa đất kinh kỳ, nơi linh thiêng ngàn năm tụ hội, vùng đất văn hiến, vùng đất rồng bay. Chỉ có thế chúng ta sẽ có được một Hà Nội hiện đại song hành cùng một Hà Nội “dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo” người người mơ ước...
