Kỷ niệm 415 năm Dinh trấn Thanh Chiêm
Theo Ông Nông Quốc Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ VH-TT&DL công tác bảo tồn và phát huy các giá trị của Di tích Dinh trấn Thanh Chiêm cần gắn với phát triển du lịch, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Các đại biểu tham dự lễ kỷ niệm 415 năm Dinh trấn Thanh Chiêm.
Tối 12/6, tại thị xã Điện Bàn (Quảng Nam), Bộ VH-TT&DL phối hợp với UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức Lễ kỷ niệm 415 năm Dinh trấn Thanh Chiêm (1602-2017) và đón nhận Bằng công nhận Di tích Quốc gia.
Dinh trấn Thanh Chiêm được chúa Tiên Nguyễn Hoàng lập vào năm 1602 (nay thuộc thôn Thanh Chiêm, xã Điện Phương, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam).
Nhà Nguyễn lúc bấy giờ đã nhận định rằng, đây là đất yết hầu của miền Thuận Quảng. Do đó, xem việc thành lập Dinh trấn Quảng Nam ở Thanh Chiêm như cột mốc mở đầu cho sự phát triển thịnh vượng của Xứ Đàng Trong kéo dài suốt 2 thế kỷ XVII - XVIII.
Dinh trấn này vừa là “hậu cứ” vững chắc để các Chúa Nguyễn đối phó với Đàng Ngoài và các thế lực thù địch, vừa làm “bàn đạp” để nhà Nguyễn hoàn thành công cuộc Nam tiến, mở mang bờ cõi của dân tộc Việt.
Đặc biệt, trong bối cảnh lịch sử bấy giờ, từ năm 1615, Dinh trấn Thanh Chiêm đã có “cơ duyên” để các nhà truyền giáo phương Tây đến nghiên cứu, sáng tạo và hình thành chữ Quốc ngữ. Lịch sử đã ghi nhận sự ra đời của “trường dạy” chữ Quốc ngữ đầu tiên tại Thanh Chiêm cũng như sự “cộng tác” đắc lực của người dân Thanh Chiêm và tiếng nói của người Quảng Nam trong quá trình ký âm mẫu tự La tinh thành tiếng Việt...
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Trí Thanh, Dinh trấn Thanh Chiêm có vai trò, vị trí đặc biệt, được xem là kinh đô thứ hai, trung tâm chính trị - quân sự - kinh tế - văn hóa sau Phú Xuân của Chúa Nguyễn. Đây là nơi các vị hoàng tử “tập dượt” cách trị vì đất nước trước khi kế nhiệm ngôi Chúa.
Dinh trấn nằm trên đường thiên lý Bắc - Nam, bên bờ Sài Thị Giang (nay là sông Thu Bồn) và gần cửa Đại Chiêm (Cửa Đại), cách Tourane - Cửa Hàn không xa. Qua hơn 200 năm tồn tại (1602 - 1832), Dinh trấn này đã khẳng định được “sứ mệnh” lịch sử quan trọng. Không ít nhà buôn, giáo sĩ phương Tây thời ấy đã gọi đây là “nước Quảng Nam”.
Ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam phát biểu khai mạc.
Còn theo nhà nghiên cứu Nguyễn Q. Thắng trong cuốn “Quảng Nam trong hành trình mở cõi và giữ nước” thì: “Khu vực Đạo Thừa tuyên Quảng Nam vào thế kỷ XVI bao gồm một vùng rộng lớn từ nam Thuận Hóa vào sát núi Thạch Bi (thuộc tỉnh Phú Yên ngày nay).
Sau đó, năm 1490, đổi lại gọi là Xứ Quảng Nam; năm 1520 gọi là Trấn Quảng Nam; năm 1602 (đời Gia Dũ – Nguyễn Hoàng) gọi là Dinh Quảng Nam, gồm cả ba phủ: Thăng Hoa, Tư Nghĩa và Hoài Nhơn. Phía bắc là phủ Điện Bàn và chúa Tiên Nguyễn Hoàng sai con trai thứ 6 là Nguyễn Phước Nguyên (1563-1635) vào trấn thủ vì chúa và các cận thần đều xem đây là “đất yết hầu của miền Thuận – Quảng”.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Q.Thắng khẳng định: “Kể từ đó, Dinh Quảng Nam (còn gọi là Dinh trấn Thanh Chiêm tức dinh quan trấn thủ ở làng Thanh Chiêm) là đất các Thái tử (con trai được quyền kế nghiệp chúa) thực sự cầm quyền ở một vùng đất mà chúa xem là quan trọng bậc nhất…”.
Ông Nông Quốc Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ VH-TT&DL cho biết: Việc công nhận Di tích quốc gia đối với di tích Dinh trấn Thanh Chiêm có ý nghĩa vô cùng đặc biệt. Đây là sự khẳng định trên phương diện quản lý Nhà nước về vai trò, vị trí, giá trị văn hóa lịch sử của Di tích Dinh trấn Thanh Chiêm.
Là sự tri ân của các thế hệ con cháu với các bậc tiền nhân trong công cuộc dựng nước và giữ nước, đặc biệt là quá trình Nam tiến của dân tộc Việt. Đồng thời là sự tôn vinh giá trị của chữ Quốc ngữ - ngôn ngữ chính thống của người Việt Nam trong công cuộc duy tân đất nước và hội nhập hôm nay.
Trao bằng xếp hạng Dinh trấn Thanh Chiêm là di tích cấp quốc gia cho lãnh đạo thị xã Điện Bàn.
Ông Thành đánh giá cao tỉnh Quảng Nam thời gian qua đã thực hiện rất tốt công tác bảo vệ, tôn tạo và phát huy các giá trị di sản, di tích. Việc tổ chức thành công 6 lần Festival Di sản Quảng Nam là một minh chứng rõ nhất cho công tác này.
Chính vì vậy, Bộ VH-TT&DL tin tưởng Di tích Dinh trấn Thanh Chiêm trong thời gian tới sẽ được các cấp, các ngành từ tỉnh Quảng Nam và cộng đồng dân cư thôn Thanh Chiêm tiếp tục gìn giữ và phát huy hơn nữa vai trò, vị trí, giá trị của Di tích này.
Trong đó, công tác bảo tồn và phát huy các giá trị của Di tích Dinh trấn Thanh Chiêm gắn với phát triển du lịch, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tăng cường giao lưu văn hóa trong thời kỳ hội nhập quốc tế là một giải pháp hữu hiệu mà Điện Bàn, Quảng Nam nên hướng đến.
Chủ tịch UBND thị xã Điện Bàn, ông Trần Úc cho biết về công tác khôi phục, bảo tồn các di tích liên quan đến Dinh trấn Thanh Chiêm: “Thị xã Điện Bàn đang lập quy hoạch khoảng 12.000 m2 để tái hiện không gian khu vực Hành cung dinh trấn xưa. Đồng thời sẽ trưng bày các hiện vật, tư liệu cũng như xây dựng biểu tượng chữ Quốc ngữ sau khi không gian khu vực Hành cung dinh trấn xưa được khôi phục”.
Tại buổi lễ, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã trao tặng Bằng xếp hạng Di tích quốc gia Dinh trấn Thanh Chiêm cho đại diện UBND thị xã Điện Bàn.
