Từ một chuyện bình thường
Trên thế giới từ cổ xưa, loài người vốn đã có rất nhiều phương pháp để học tập. Công nghệ hiện đại ngày nay càng giúp cho người ta dễ dàng tiếp cận với tri thức. Trong đó, tự học ở nhà là chuyện bình thường ở nhiều quốc gia, thay vì cho con đến trường cha mẹ có thể để con ở nhà tự học.
Bởi vậy, việc ở Việt Nam hiện có gia đình cho 2 đứa trẻ ở nhà tự học chương trình phổ thông được nhiều người “đổ lý do” vì chất lượng kém và phương pháp giáo dục không hiệu quả ở nhà trường là một sự suy diễn thái quá.
Phổ cập giáo dục ở bậc phổ thông là việc an sinh phải làm của mọi quốc gia trên thế giới.
Thử sử dụng công cụ tìm kiếm trên mạng, chúng ta sẽ tìm ra vô vàn tấm gương tự học cả trên thế giới, cả ở Việt Nam. Riêng việc để con ở nhà tự dạy ở bậc học phổ thông (homeschooling) có thể đối với nhiều người Việt Nam còn mới mẻ.
Nhưng ở nước Mỹ và một số nước Âu Châu, việc dạy con ở nhà đã trở thành một xu hướng, không phải do các gia đình khó khăn về tài chính mà lại rơi vào khu vực những gia đình khá giả, cha mẹ là những chuyên gia trong các ngành nghề.
Có nhiều lý do được đưa ra, trong đó có việc họ cho rằng gia đình là nền tảng chắc chắn nhất để giáo dục trí dục và đức dục cho trẻ em cho đến 18 tuổi. Điều đáng nói là để làm việc này không phải họ cứ mặc nhiên tự động cho con ở nhà mà phải đăng ký với chính quyền địa phương là họ sẽ là những giáo viên cho chính con họ ở nhà.
Sau đó các em sẽ vẫn tham gia vào những kỳ thi của nhà nước. Những gia đình kiểu như này trong cùng một khu vực sống sẽ có những gặp gỡ, trao đổi, giao lưu để đề ra những hoạt động ngoài trời chung cho con em.
Có nghĩa là các em được cha mẹ dạy dỗ ở nhà, nhưng vẫn có những buổi tham gia sinh hoạt với các bạn khác và có thể tham gia các kỳ thi để được cấp bằng tốt nghiệp các cấp học.
Tất nhiên, mặc dù phương pháp này đã hình thành như một xu hướng nhưng đối với các chuyên gia giáo dục, đây chưa chắc đã là một lựa chọn tốt. Bác sĩ tâm lý Wendy Mogel đã đặt câu hỏi là các em học sinh đã được đào tạo trong thế giới gia đình tuyệt hảo, liệu có thể thích ứng trong công việc với những em sau này lớn lên trong một hoàn cảnh hoàn toàn khác biệt?
Trở lại với câu chuyện 2 học sinh được gia đình quyết định cho ở nhà tự học đang là tâm điểm của dư luận những ngày qua. Theo chúng tôi, có lẽ chỉ nên coi đó như là một sự lựa chọn chứ không thể vì sự lựa chọn của 1 gia đình, mà nhân đó, rất nhiều người lên tiếng chỉ trích theo hướng xổ toẹt cả một nền giáo dục.
Có thể với gia đình cụ thể nào đó, sự lựa chọn này là tốt nhất nhưng không phải vì thế mà hàng chục triệu học sinh đang ngày ngày đến trường lại đang “bị” ở trong một môi trường tồi tệ hơn 2 học sinh ở nhà.
Cũng như rất có thể có thầy cô nào đó còn chưa làm tròn chức phận người thầy, có nhà trường nào đó còn chưa tạo ra môi trường học tập tốt nhất cho trẻ em nhưng không có nghĩa hàng vạn thầy cô đang ngày ngày thực thi công việc lại đều đang tạo ra sự khổ sở cho trẻ em. Không có lẽ hàng nghìn trường học trong cả nước lại đều là nơi không đáng để đến học tập như rất nhiều người đang nói?
Nếu có chăng, từ trường hợp cụ thể của những học sinh ở nhà tự học, chúng ta nên nghiên cứu một lộ trình thực hiện như một số nơi trên thế giới, là có thể đăng ký để con ở nhà tự dạy rồi tham gia các kỳ thi? Điều này cũng phù hợp với việc xây dựng mô hình xã hội học tập suốt đời mà Nhà nước chủ trương trong nhiều năm qua.
Nhưng cũng đồng thời phải thấy, tự học ở nhà, hoặc nói ở khía cạnh tự dạy cho con ở nhà là cả một phương pháp khoa học không phải bất cứ ai cũng có thể thực hiện được.
Chúng ta có thể nghe nói rất nhiều về những tấm gương tự học, hoặc nổi tiếng nhất là câu chuyện Bill Gate bỏ học nhưng thế giới có nhiều Bill Gate đâu mà ai bỏ học cũng thành tài, cũng như đâu phải đứa trẻ nào cũng có thể tiếp thu kiến thức ở nhà, cha mẹ nào cũng có thể làm thầy cô của con.
Mỗi người có một cách để tìm ra được con đường thích hợp nhất trong việc thu nạp kiến thức. Nhưng nếu để con ở nhà do bố mẹ dạy mà dễ dàng đến thế thì trường lớp sinh ra để làm gì?
Phổ cập giáo dục ở bậc phổ thông là việc an sinh phải làm của mọi quốc gia trên thế giới. Ngay ở Việt Nam hiện nay, các gia đình cũng đã có quyền lựa chọn môi trường học tập cho con em mình.
Ví như khá giả hơn có thể cho vào trường quốc tế, thậm chí có thể đi du học nước ngoài. Vì thế quả thật là chưa thoả đáng nếu có 2 học sinh được cha mẹ cho ở nhà tự dạy lại được dư luận mổ xẻ theo hướng chỉ trích một nền giáo dục.
Ngay cả trong trường hợp 2 đứa trẻ quả tình gặp những khó khăn thực sự khi theo học ở trường, cha mẹ vẫn có quyền kiến nghị để thay đổi hoặc chuyển lớp, chuyển trường cho con.
Bởi vậy, ở trường hợp cụ thể này chỉ nên phản ánh về câu chuyện tự học mà học rất tốt của 2 đứa trẻ thay vì nhân đó là tạo ra làn sóng cổ vũ xu thế để trẻ ở nhà tự học. Rất nhiều đứa trẻ khác sẽ không tự học được và hậu quả sẽ trở nên tồi tệ.
Đương nhiên, hệ thống giáo dục phổ thông hiện nay còn nhiều bất cập, thế mới đang cần đổi mới. Cũng như nhân những câu chuyện như thế này, công cuộc đổi mới giáo dục đang được tiến hành, cụ thể là việc đổi mới chương trình - sách giáo khoa phổ thông sắp tới đây, càng đòi hỏi một sự cẩn trọng. Công việc trồng người không cho phép lạm dụng trẻ em trong những cuộc thử nghiệm.
