Khi người nghèo được trao quyền
Chỉ với số tiền tiết kiệm từ 10.000 đồng mỗi tháng và được định hướng về quản lý và sử dụng tài chính rất nhiều hộ nghèo ở Sóc Trăng đã vươn lên thoát nghèo. Sẵn có nghề truyền thống bà con Tả Phìn (Lào Cai) đã tự mày mò đổi mới, sáng tạo sản phẩm để hút khách du lịch. Đặc biệt để sản phẩm mình làm ra đến được với khách du lịch nước ngoài bà con dạy nhau học ngoại ngữ. Nhờ đó rất nhiều hộ dân đã “sống khỏe” bằng chính nghề truyền thống của mình.
Nhiều hộ dân đã thoát nghèo từ nội lực.
Đó chỉ là 2 mô hình điểm trong rất nhiều câu chuyện thành công vươn lên thoát nghèo bằng chính nội lực của mình của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS).
Vươn lên từ nội lực.
Được khởi điểm từ một nhóm phụ nữ tiết kiệm, chỉ với 18 thành viên đến nay tổ hợp tác Đồng Tâm ở xã Đại Tâm - Mỹ Xuyên - Sóc Trăng đã có 35 thành viên. Là tổ hợp tác đa canh gồm chăn nuôi bò sữa, trồng lúa, hoa màu và mua bán nhỏ nên số hội viên của tổ có ở khắp 8 ấp của xã. Năm 2004, khi còn là tổ phụ nữ tiết kiệm, rồi sau đó là câu lạc bộ Khuyến nông với đa phần thành viên đều là hộ nghèo (chiếm gần 50%), góp vốn tiết kiệm hàng tháng với mức 10.000đ/chị. Từ số tiền đóng góp, chị em sử dụng cho vay luân chuyển trong thành viên, mức vay và lãi suất tự thỏa thuận, số tiền vay dùng để mua thức ăn, nguyên vật liệu sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó, ban quản lý tổ phối hợp với các ngành chức năng tổ chức các lớp tập huấn kiến thức, chuyển giao khoa học kỹ thuật về chăn nuôi, trồng trọt... cùng với sự quản lý chặt chẽ, có sự thống nhất cao, rõ ràng từ việc ghi chép sổ sách, cân đối mức vốn vay theo từng thời điểm, phương thức tính lãi cho đến việc sử dụng tiền lãi để nhập vốn, duy trì hoạt động của tổ,.. nhờ đó mà nguồn vốn tiết kiệm tại chỗ không những phát huy hiệu quả, mà còn không ngừng được tăng lên qua các năm. Đến năm 2010, câu lạc bộ (CLB) được chuyển đổi nâng lên thành tổ hợp tác theo Nghị định 151/2007/NĐ-CP ngày 10-10-2007 của Chính phủ với tên gọi Đồng Tâm. Đến nay sau 2 lần rút vốn, số vốn hiện nay của cả tổ là 214 triệu đồng, tổng đàn bò sữa được 80 con, diện tích trồng lúa và hoa màu là 35 ha.
Điểm nổi bật trong hoạt động của tổ là các thành viên được vay vốn theo nhu cầu và tự lựa chọn mô hình phát triển kinh tế phù hợp với đặc điểm và khả năng của hộ gia đình, số tiền một chị có thể vay tối đa hiện nay khoảng 25-30 triệu đồng và cam kết tốt trong việc hoàn trả gốc, lãi theo như quy định của tổ.
“Các thành viên trước đây tuy đa số là hộ nghèo nhưng ý thức tự vươn lên rất cao, qua những buổi sinh hoạt lệ của tổ, bên cạnh được tuyên truyền các kiến thức, các chị em còn được hướng dẫn kỹ năng và chia sẻ kinh nghiệm về cách sử dụng đồng vốn, từ đó các chị tự biết tính toán, cân đối cho phù hợp với điều kiện và nhu cầu phát triển kinh tế gia đình, đến nay tổ không còn hộ nghèo”- chị Trần Thị Lý Ên, tổ trưởng chia sẻ.
Sinh ra và lớn lên tại Tả Phìn cái nôi của nghề dệt thổ cẩm Thào Thị Sung, Tả Phìn (Lào Cai) luôn đau đáu trong lòng giấc mơ giúp người dân trong xã thoát nghèo từ chính nghề truyền thống của mình. Xuất phát từ mong muốn này Thào Thị Sùng cất công tìm đến nhiều nơi, nhiều người thêu thổ cẩm lão luyện để học hỏi nâng cao tay nghề, hiểu thêm về các nét văn hóa; cũng như tìm hiểu mô hình sản xuất hàng thổ cẩm. Sau đó, chị Sung đầu tư xây dựng căn nhà nhỏ và trang bị khung cửi dệt lanh trên diện tích 250m2 với vốn đầu tư ban đầu 120 triệu đồng. Đồng thời, chị vận động người dân địa phương thành lập CLB Thổ cẩm số 1 thôn Can Ngài (xã Tả Phìn).
Để quảng bá và bán được sản phẩm thủ công tới du khách nước ngoài, Thào Thị Sung đều đặn xuống thị trấn Sa Pa học tiếng Anh suốt ba tháng, rồi về dạy lại cho các thành viên trong CLB và mọi người trong bản. Đến nay, sản phẩm của CLB Thổ cẩm số 1 Can Ngài của Tả Phìn không chỉ có mặt ở địa phương mà đã vượt qua hàng trăm cây số có cơ sở ở Hà Nội qua sự kết nối đảm nhận quảng bá sản phẩm của một nhóm sinh viên Học viện Ngoại giao; cũng như vươn đến thị trường TP HCM. Từ 17 thành viên ban đầu, nay CLB đã có hơn 40 người. Sau 2 năm hoạt động, CLB đã có doanh thu gần 800 triệu đồng/năm, lợi nhuận đạt gần 590 triệu đồng/năm; tạo thu nhập ổn định giúp cuộc sống dân bản bớt khó khăn.
Tự quyết việc thoát nghèo
Là một trong 6 quốc gia được Liên hợp quốc đánh giá là hoàn thành trước thời hạn thực hiện Mục tiêu thiên niên kỷ và là điểm sáng về thực hiện mục tiêu giảm nghèo. Tuy nhiên, Việt Nam đang phải đối mặt nhiều thách thức trong việc bảo đảm tính bền vững trong giảm nghèo, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đã trở thành nước có thu nhập trung bình thấp, ứng phó với biến đổi khí hậu. Đáng lo ngại chênh lệch giảm nghèo, bất bình đẳng ngày càng gia tăng giữa các vùng miền. Vùng núi, vùng DTTS mặc dù được ưu tiên khá nhiều nguồn lực song đến nay đây vẫn là những vùng “lõi” nghèo, tỷ lệ nghèo, tái nghèo cao. Nguyên nhân, theo Bộ LĐTB&XH, do sự chồng chéo về chính sách bên cạnh đó phần lớn các chính sách “cho” nên đã không thúc đẩy được nội lực vươn lên của người DTTS. Cùng với đó phần lớn các địa phương khi thực hiện hỗ trợ cho đồng bào DTTS vẫn luôn với tâm lý “cầm tay chỉ việc” thậm chí là “áp đặt” mà không biết, không hiểu người dân thực sự cần hỗ trợ gì.
Liên quan đến vấn đề này Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Nguyễn Trọng Đàm cũng thừa nhận: Chúng ta vẫn chưa thực sự hiểu người dân nên khi hỗ trợ chúng ta vẫn hỗ trợ ở góc độ người quản lý. Thực tế qua quá trình khảo sát, về địa phương tôi thấy đồng bào DTTS rất chăm chỉ, sáng tạo. Nếu được tạo cơ chế về vốn, pháp lý và định hướng đầu ra cho sản phẩm tôi tin chắc đồng bào DTTS sẽ làm rất tốt và tự mình vươn lên thoát nghèo.
“Giai đoạn 2016 - 2020, khi thiết kế Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững cùng với việc tiếp tục đầu tư, hỗ trợ cơ sở hạ tầng thiết yếu ở các vùng nghèo, tạo khả năng tiếp cận các dịch vụ cơ bản của người dân, hỗ trợ tạo sinh kế cho người nghèo, quan tâm đến việc đổi mới cơ chế, cách làm thay vì hỗ trợ từ trên xuống bằng cách phân cấp, trao quyền cho địa phương, cho cơ sở và cho cộng đồng”- Thứ trưởng Nguyễn Trọng Đàm cho biết.
